Wat is Creative Commons – foto’s veilig gebruiken!

Wie op internet naar gratis rechtenvrije afbeeldingen zoekt, stuit op termen als CC BY, CC SA, CC BY NC met de bijhorende icoontjes .

Lees hier alles over de verschillende licenties en voorkom problemen met de auteursrechthebbende – belangrijk omdat alle afbeeldingen auteursrechtelijk beschermd zijn. Ken de Creative Commons licenties, zodat u de beelden veilig kunt gebruiken voor afgeleide werken, commerciële doeleinden en niet commerciële doeleinden.

Heeft u geen zin in gedoe met Creative Commons licenties en wilt u afbeeldingen met toestemming van de rechthebbende gebruiken? Kies dan voor de bekende beeldbanken Shutterstock, 123RF, iStock, Adobe Stock of StockPhotoSecrets.

Bekijk hieronder de aanbiedingen van de beste beeldbanken:

Beeldbank	Max. aantal downloads	Prijs per foto	Download limiet	Duur van het abonnement
	200 per dag	€0,49 Kopen	Jaarlijks	1 jaar
	750 per dag	€0,21 Kopen	Maandelijks	1 jaar
	750 per dag	€0,23 Kopen	Maandelijks	1 jaar
	Ongelimiteerd	Probeer	Maandelijks	1 maand
	750 per dag	€0,24 Kopen	Maandelijks	1 jaar
	750 per dag	€0,22 Kopen	Maandelijks	1 jaar
	Onbeperkt	€6,87 Kopen	Onbeperkt	Geen abonnementen

Wat houdt CC in?

De letters CC vormen de afkorting voor Creative Commons, een non-profit organisatie. Creative Commons heeft verschillende licentieovereenkomsten uitgewerkt voor auteurs zoals fotografen en kunstenaars die hun werk of creatieve inhoud vrij toegankelijk willen maken voor het publiek of ” in het publieke domein”. Een auteur van een werk in het publieke domein verstrekt anderen een aantal gebruiksrechten, zoals bijvoorbeeld het recht om zijn of haar werk te kopiëren, te verspreiden en te bewerken.

De licentieovereenkomsten stellen de juridische voorwaarden vast over hoe u creatieve content mag verspreiden en gebruiken. Deze Creative Commons-overeenkomsten die zijn opgesteld worden dikwijls CC-licenties genoemd (waarbij Creative Commons geen partij is bij het contract met auteurs of rechthebbenden, noch een gebruiker of uitgever van de content).

De CC-licentieovereenkomsten zijn een belangrijke ondersteunende factor voor alle auteurs. Elke ontwerper kan toegang krijgen tot en gebruik maken van zes verschillende standaard licentieovereenkomsten van Creative Commons. Hiermee kan de auteur aan elke toekomstige gebruiker duidelijk aangeven hoe zijn creatieve content al dan niet gebruikt mag worden.

De voordelen van de Creative Commons-licenties

Veel fotografen en kunstenaars willen hun werk graag kosteloos aan derden ter beschikking stellen. Maar alle werken zijn door het auteursrecht beschermd en de distributie ervan is dan ook niet eenvoudig. Hiervoor zijn wettelijk vastgelegde licentieovereenkomsten en -voorwaarden nodig. En er zijn maar heel weinig creatieve personen die zo bekend zijn met het auteursrecht dat ze zelf juridisch deugdelijke licentieovereenkomsten zullen kunnen opstellen. Bovendien kost professioneel advies van een advocaat geld dat niet altijd voorhanden is.

Met de licenties en licentieovereenkomsten die Creative Commons heeft opgesteld, kunnen auteurs, fotografen en kunstenaars hun kunstwerken en creatieve content op een rechtsgeldige manier in licentie geven en op een welomschreven manier definiëren hoe hun creaties al dan niet in het publieke domein gebruikt mogen worden.

Nog een voordeel van deze beeldlicenties is dat de houder van het auteursrecht en bijkomende rechten de gebruiker meer mogelijkheden kan bieden voor gebruik in het publieke domein dan waarin de auteurswet reeds voorziet. Welk verder gebruik is toegestaan is uiteraard afhankelijk van welke CC-licentieovereenkomst wordt gebruikt.

Welke soorten Creative Commons-licentie zijn er?

Er zijn door Creative Commons maar liefst zes soorten CC-licenties ontwikkeld. Hieronder leest u hoe ze in detail van elkaar verschillen. We hebben de belangrijkste aspecten voor u op een rijtje gezet:

 CC BY 4.0 “Attributie”

De CC BY-licentie geeft u het recht om afbeeldingen (werken) te bewerken, te verbeteren, te distribueren, er op voort te bouwen en zelfs commercieel te gebruiken als u aan de volgende voorwaarden voldoet: attributie is vereist. 

„De verbruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen en aan te geven of het werk veranderd is.“

CC BY-ND 4.0  “Attributie – Geen bewerking”

De CC BY-ND-licentie geeft recht op reproductie, distributie en commercieel gebruik van afbeeldingen (werken) als u aan de volgende voorwaarden voldoet: attributie is vereist en de afbeeldingen mogen niet worden bewerkt. 

„De verbruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen en aan te geven of het werk veranderd is. U mag het veranderde materiaal niet verspreiden als u het werk hebt geremixt, veranderd, of op het werk hebt voortgebouwd.”

CC BY–NC 4.0  “Attributie – Niet commercieel”

De CC BY-NC licentie geeft u het recht om onder de volgende voorwaarden afbeeldingen (werken) te reproduceren, distribueren, remixen, wijzigen en er op voort te bouwen: attributie is vereist en (BELANGRIJK!) de afbeeldingen mogen niet commercieel worden gebruikt! 

„U mag het werk niet gebruiken voor commerciële doeleinden“. 

CC BY–SA 4.0  “Attributie – Overdracht onder dezelfde voorwaarden”

De CC SA licentie geeft het recht om afbeeldingen (werken) te bewerken, verbeteren, verspreiden en commercieel te gebruiken onder de volgende voorwaarden: attributie en distributie onder dezelfde voorwaarden, m.a.w. een afbeelding mag uitsluitend met dezelfde licentie als het origineel worden gedistribueerd. 

„Als u het werk hebt geremixt, veranderd, of op het werk hebt voortgebouwd, moet u het veranderde materiaal verspreiden onder dezelfde licentie als het originele werk.“ 

CC BY-NC–SA 4.0  “Attributie – Niet commercieel – Overdracht onder dezelfde voorwaarden”

De CC BY-NC-SA licentie geeft u onder de volgende voorwaarden het recht afbeeldingen (werken) te reproduceren, distribueren, remixen, wijzigen en voort te bouwen: attributie, geen commercieel gebruik en overdracht onder dezelfde voorwaarden, m.a.w. een afbeelding mag uitsluitend met dezelfde licentie als het origineel worden gedistribueerd.

„De verbruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen en aan te geven of het werk veranderd is. U mag het werk niet gebruiken voor commerciële doeleinden. U mag het veranderde materiaal niet verspreiden als u het werk hebt geremixt, veranderd, of op het werk hebt voortgebouwd.“ 

CC BY-NC–ND 4.0  “Attributie – Niet commercieel – Geen bewerking”

De CC BY-NC-ND licentie geeft u het recht om afbeeldingen (werken) te reproduceren en te distribueren onder de volgende voorwaarden: attributie, geen commercieel gebruik en geen bewerking. 

„De verbruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen en aan te geven of het werk veranderd is. U mag het werk niet gebruiken voor commerciële doeleinden. U mag het veranderde materiaal niet verspreiden als u het werk hebt geremixt, veranderd, of op het werk hebt voortgebouwd.“

En tot slot moet er kort een speciale CC-markering worden toegevoegd:

CC0  (Publiek domein)

Met de speciale CC0-licentie heeft de kunstenaar/fotograaf zijn werk vrijgegeven in het publieke domein en verleent hij/zij aan anderen verstrekkende gebruiksrechten en doet hij/zij afstand van alle auteursrechten of gerelateerde rechten over de hele wereld, voor zover dit wettelijk is toegestaan.

“U mag het werk zonder toestemming kopiëren, veranderen, verspreiden en uitvoeren, zelfs voor commerciële doeleinden.”

Het veilig gebruiken van beeldmateriaal met een Creative Common-licentie

Wij zullen u een voorbeeld geven van hoe u veilig afbeeldingen kunt gebruiken conform de Creative Common licenties.

Licentie: CC BY 4.0 – attributie

Amos Struck, ©, www.amos.com, CC BY 4.0

De attributie van de auteur is verplicht voor deze licentie en dient de volgende informatie te bevatten:

• Vermelding van de naam van de auteur (of pseudoniem)
• Vermelding van de titel van het werk (indien bekend)
• Vermelding van de URL met betrekking tot het werk van de auteur
• Vermelding van de CC-licentie
• Vermelding van het copyright

Creative Commons licenties hebben wel degelijk beperkingen

Met CC-licenties geven auteurs derden verstrekkende gebruiksrechten. Maar er zijn beperkingen die nauwgezet in acht moeten worden genomen. Deze beperkingen worden in gedetailleerd beschreven op de officiële website van Creative Commons.

Een voorbeeld: er worden geen garanties of waarborgen gegeven. Er wordt duidelijk aangegeven dat een CC-licentie niet alle rechten mag bevatten voor gebruik. Dit omvat rechten zoals het recht op privacy en gegevensbescherming die het gebruik van het werk aan banden leggen. Daarom adviseren wij u met klem ons artikel te lezen over hoe u rechtenvrije afbeeldingen kunt kopen en op de juiste manier gebruiken.

Weliswaar voorziet de CC BY-licentie in dit voorbeeld in commercieel gebruik, maar dit is vanwege de bestaande persoonlijke rechten nog steeds niet mogelijk. Het voorbeeld illustreert dat CC-licenties niet zonder beperkingen zijn.

CC-licenties in vergelijking met de licenties van beeldbanken

De door Creative Commons ontworpen licenties zijn standaard en omschrijven hoe een gebruiker het werk wel en niet mag gebruiken (afbeelding/foto) en hoe het werk kosteloos door een auteur (fotograaf/kunstenaar) ter beschikking gesteld kan worden. De CC-licenties zijn identieke modules die onderling gecombineerd kunnen worden, al naar gelang het soort gebruik dat de auteur toestaat.

De licenties van de beeldbanken verschillen in die zin dat elke beeldbank haar eigen licentievoorwaarden heeft uitgewerkt. De beeldbanken onderscheiden grofweg drie licentievormen: 1. Rechtenvrije licentie, 2. Uitgebreide licentie en 3. Rights Managed licentie.

1. Rechtenvrije licentie

Afbeeldingen met een rechtenvrije licentie (RF) worden in het Nederlands ook wel licentievrije afbeeldingen genoemd. Deze licentie is een soort standaardlicentie waarmee een afbeelding onbeperkt, parallel en meervoudig in verschillende media mag worden gebruikt zonder dat er extra licenties nodig zijn – zoals in het verleden het geval was. Hierdoor zijn ze licentievrij of vrij van extra licenties. Met de rechtenvrije licentie kan de afbeelding ook worden toegepast in digitale en gedrukte media tot een bepaald aantal exemplaren. Echter niet voor artikelen die bestemd zijn voor de verkoop.

2. Uitgebreide licentie

Daar waar de rechtenvrije licentie zijn beperkingen heeft wanneer deze wordt gebruikt in digitale en gedrukte media, staat de uitgebreide licentie meestal een onbeperkt gebruik toe in digitale en gedrukte media en het gebruik van afbeeldingen op artikelen die bestemd zijn voor de verkoop.

3. Right Managed licentie

De Right Managed-licentie (RM) heeft meer weg van een individuele licentie, oftewel een individuele en meestal exclusieve licentie voor het gebruik van een foto of afbeelding voor een bepaalde toepassing, voor een bepaalde tijd, in een bepaald medium, in een bepaalde omgeving, enz.

Vergelijking van de licenties van beeldbanken en CC-licenties

Conclusie – Zijn CC (Creative Commons) afbeeldingen veilig te gebruiken?

Creative Commons licenties zijn uitermate nuttig voor alle ontwerpers, zoals fotografen en kunstenaars, die hun werk kosteloos, maar onder juridisch bindende voorwaarden, aan het publiek kunnen aanbieden zonder dat de auteursrechten worden geschonden. De eenvoudige labeling en toelichting van de verschillende CC-licenties geven gebruikers direct duidelijkheid en geven aan welk gebruik van de afbeelding (werk) al dan niet is toegestaan.

Wilt u gratis afbeeldingen gebruiken, zorg er dan voor dat u op de hoogte bent van de diverse CC-licenties en dat u de voorwaarden voor het gebruik ervan naleeft. Zo kunt u de afbeeldingen met CC-licenties veilig gebruiken.